Het verhaal van Hay Linders
Woonachtig: Stationsstraat / G 120
Geboren: 17-10-1920
Gestorven: 31-10-2011
Beroep: Timmerman
- Militaire dienstplicht
Hay Linders werd op 19 jarige leeftijd, net als een aantal van zijn dorpsgenoten, gemobiliseerd in augustus 1939. Hij werd gelegerd in de Kromhout kazerne in Tilburg bij het Tweede Regiment Infanterie. Vandaar werd hij ingedeeld bij de verdediging van de Peel-Raamstelling in Helenaveen. Hier moest hij met vijf andere soldaten vanuit een bunker de stellingen bewaken. In mei 1940, na de overgave van het Nederlandse leger, werd het leger ontbonden en konden zij huiswaarts keren. Hay had een opleiding tot timmerman gezel (meubelmaker) genoten en vermoedelijk vergezelde hij zijn vader, die bij de Nederlandse Spoorwegen werkte, regelmatig.
Arbeitseinsatz / Berlijn
Op 13 oktober 1942 werd een dwangbevel tegen Hay uitgevaardigd dat hij zich 14 oktober diende te melden op het Bijkantoor van het G.A.B. Venlo in Horst voor de arbeidsinzet (Arbeitseinsatz). Oftewel het verrichten van dwangarbeid voor de Duitse bezetter. Hij was toegewezen aan de Auto-Union A.G. in Berlijn, Spandau. Uiteindelijk bleek dat hij tewerkgesteld werd bij Knorr-Bremse in Berlijn. Het bedrijf maakte onderdelen voor treinen. De dwangarbeiders werden in barakken vlakbij de fabriek ondergebracht. De dwangarbeiders, zeker die uit Nederland en België, werden redelijk behandeld.
Opper-Silezië / Polen
In oktober 1943 werd Hay overgeplaatst naar de Knorr-Bremse vestiging in Sosnowitz (Polen), in de buurt van Katowice. In feite bewoog de industrie met het front mee; de treinen moesten onderhouden worden.
De arbeiders werden ondergebracht in barakken in het Joods getto. Het getto was kort daarvoor ontruimd en de 17.000 Joden waren nagenoeg allemaal overgebracht naar de vernietigingskampen Auschwitz en Birkenau, die niet ver van Sosnowitz lagen. Het Duitse leger in Rusland leed in februari 1943 in Stalingrad een grote nederlaag en het leger van 300.000 soldaten werd bijna compleet vernietigd. In feite was dit de ommekeer en verloor Duitsland hier de oorlog. De zware industrie zoals in het Ruhr-gebied en ook hier in dit deel van Polen werd steeds vaker door de geallieerden gebombardeerd.
Terug naar Berlijn
Hay werd eind oktober 1944 weer teruggeplaatst naar de vestiging van Knorr-Bremse in Berlijn. Hier werden houten kozijnen gemaakt, waarschijnlijk als onderdeel voor (goederen?) treinen. De arbeiders waren ondergebracht in barakken vlakbij de fabriek. De bombardementen van de geallieerden namen in hevigheid en aantal toe. De arbeiders brachten regelmatig tijd door in de U-Bahn, de ondergrondse, om te schuilen voor deze bombardementen. De behandeling van de Westarbeiter, zoals de dwangarbeiders uit West Europa genoemd werden, was beter dan die van de dwangarbeiders uit Oost Europa. Uiteraard waren de eigen Duitse arbeiders het beste af. In het begin van 1945 begon het nieuws door te dringen dat de oorlog zo goed als verloren was en dat de Russen steeds verder westwaarts trokken. De lokale bevolking was als de dood voor de “Russische beesten” en wie kon, vluchtte westwaarts, waar de Amerikanen steeds meer terrein wonnen. Dat was ook te merken in de fabriek waar Hay werkte; elke dag waren er minder arbeiders en bewakers. De productie van kozijnen nam gestaag af door teruglopende aantallen arbeiders maar ook door sabotage acties van de dwangarbeiders zelf.
Hindernistocht terug naar huis
Eind april 1945 was ook Hay ‘vrij man’ en begon voor hem de moeizame reis terug naar huis. Uit zijn aantekeningen valt te reconstrueren hoe deze reis verlopen moet zijn:
23 april vertrek uit Berlijn – 24 april aankomst Ahrensfelde, Berlijn
2 mei vertrek uit Ahrensfelde – 2 mei aankomst Erkner, Berlijn
3 mei vertrek Erkner – 3 mei aankomst Wilhelmshagen, Berlijn
4 mei vertrek Wilhelmshagen – 4 mei aankomst Friedrichsfelde, Berlijn
28 mei vertrek Friedrichsfelde – 28 mei aankomst Biesdorf, Berlijn
14 juni vertrek Biesdorf – 15 juni aankomst Maagdenburg
16 juni vertrek Maagdenburg – 19 juni aankomst Maastricht
Deze tocht door een plat gebombardeerd Berlijn, tussen een vluchtende en bange menigte moet een helletocht geweest zijn. De afstand tussen Hay, zijn vertrekplaats Hohenschönhauserstraße Berlijn en Biesdorf is 8 kilometer. Hier heeft hij vijf weken over gedaan, waarna hij nog ruim twee weken in Biesdorf is moeten verblijven voordat hij verder kon.
Veel vragen komen op: Hoe kwam hij aan eten? Waar overnachtte hij? Welke kant moest hij op? Enz. …..
Veelzeggend is misschien wel dat Hay nooit veel losgelaten heeft over zijn terugreis……
Bron:
Informatie en documenten van familie Linders via zoon Piet Linders